Door fractievoorzitter Willem Klijn is voor de komende begrotingsjaren 2022-2025, bij de behandeling op 11 november het volgende uitgesproken (gesproken tekst telt)
- Het zit er bijna op. Half maart wordt er een nieuwe gemeenteraad gekozen. Vandaag stellen we de laatste programmabegroting van de eerste raad van de nieuwe gemeente Haarlemmermeer vast. We zijn verplicht een sluitende meerjarenbegroting op te leveren. Goed gebruik is dat zo’n laatste begroting beleidsarm is. We willen immers niet over ons eigen graf regeren en nieuwe beleidskeuzes aan de nieuwe raad en een nieuw college laten.
- Een sluitende beleidsarme meerjaren begroting komt gewoonlijk eenvoudig tot stand en is geen voer voor uitgebreide discussies. Maar dit jaar is alles anders. We hebben te maken met de gevolgen van de coronapandemie en met hoog oplopende kosten voor jeugdzorg en WMO. Daarom hebben we 1 juli ingrijpende maatregelen afgesproken. Na 1 juli is er nog heel veel gebeurd met financiële gevolgen voor het meerjarenbeeld. Normaal gesproken komen die gevolgen aan de orde bij de voorjaarsrapportage. Omdat we op 1 juli al het vermoeden hadden dat er financiële meevallers in de pijplijn zaten, heeft de raad destijds de PvdA/CDA motie ‘Begroting op Orde’ aangenomen. Daarom bespreken we nu meteen ook de eerste wijziging op de voorliggende begroting.
- Als de financiële gevolgen van de septembercirculaire en van het kabinetsbesluit over de jeugdzorgcompensatie in het meerjarenbeeld van 1 juli verwerkt worden, dan is het resultaat alle jaren zo positief dat een heel groot deel van de bezuinigingen op welzijn, sport en cultuur weer geschrapt zou kunnen worden. Een aantal fracties pleit hier ook voor. Het zou voor de PvdA het eenvoudigst zijn om ons hierbij aan te sluiten.
- Wij vinden echter dat we voor het eerlijke verhaal moeten gaan. We zitten in zwaar weer en de barometer staat op storm. Er zijn de komende jaren vele onzekerheden en onze inschatting is dat Haarlemmermeer alle zeilen bij moet zetten om financieel het hoofd boven water te houden. Het raadsvoorstel ‘Effecten septembercirculaire gemeentefonds op de programmabegroting…’ kwantificeert terecht een aantal financiële onzekerheden.
- Het gemeentefonds wordt herijkt. We weten al dat dit negatief gaat uitpakken voor onze gemeente.
- Volgens sommige fracties kan de energietransitie niet snel genoeg gaan. Gelukkig hebben we afgesproken om een slimme volger te zijn. Dat betekent niet dat we stil kunnen blijven zitten. We moeten de komende jaren echt aan de bak. Als het rijk onvoldoende geld bijlegt, moeten we dat wat de PvdA betreft zelf doen.
- Deze zomer dachten we nog dat het ergste van de coronapandemie achter de rug was. De verwachting was dat het vliegverkeer weer zou aantrekken en de hotels weer volgeboekt zouden worden. Daarom is op 1 juli de PvdA/VVD/HAP/CDA motie ‘Toerist doet ook mee!’ aangenomen. We zitten nu echter in de zesde golf van de coronapandemie. Deze raad zit in plexiglazen hokjes te vergaderen. De onzekerheid over het aantrekken van toerisme en zakenreizen is enorm toegenomen. De PvdA vindt het terecht dat deze motie niet wordt uitgevoerd.
- Los van deze door het college gekwantificeerde onzekerheden zijn er nog veel financiële risico’s. In de septembercirculaire waarschuwt het kabinet bijvoorbeeld voor een verlaging van de rijksbijdrage uit het gemeentefonds vanwege de ‘trap op trap af’ systematiek.
- De PvdA vindt dat we de organisaties die een verlaging of beëindiging van hun subsidie boven het hoofd hangt nu niet blij moeten maken met droomwensen. Laten we de voeten aan de grond houden. We kunnen de nieuwe raad en het nieuwe college niet opzadelen met een onrealistische begroting. We kunnen het organisaties niet aandoen om bezuinigingen op subsidies aan te kondigen, vervolgens heel opportunistisch deze bezuinigingen ongedaan te maken om vervolgens alsnog te moeten bezuinigen. De PvdA heeft het college eerder al gevraagd om met elke subsidierelatie het gesprek aan te gaan over de toekomst. Hoe kan met minder middelen het maximale bereikt worden voor onze inwoners en ondernemers? Kan nog geld gevonden worden waarmee een bezuiniging verminderd kan worden? Op 9 november is de raad geïnformeerd over de eerste resultaten. Bezuinigingen op Schoolmaatschappelijk werk, Vereniging Huurders Haarlemmermeer en de Belangengroep Gehandicapten Haarlemmermeer zijn geschrapt. De bezuiniging op de Jeugdlanden zijn met 60% verminderd. Ik roep het college op om vooral door te gaan met deze gesprekken. Toekomstige financiële meevallers moeten wat de PvdA betreft gebruikt worden om bezuinigingen op welzijn, sport en cultuur verder te verminderen. Wellicht kan dat al bij de komende voorjaarsrapportage. Dan zijn de financiële kaders van een nieuw kabinet immers duidelijker. Doordat alle bezuinigingen voor 2022 vervallen is er in ieder geval meer tijd om naar oplossingen te zoeken.
- De gemeente kan bijzondere bijstand verstrekken aan inwoners die een extra financieel steuntje nodig hebben om te kunnen participeren in onze maatschappij. Sinds vele jaren wordt het budget dat hiervoor begroot is niet volledig gebruikt. De PvdA heeft hier al vele malen aandacht voor gevraagd. In 2020 is, mede als gevolg van de coronapandemie een dieptepunt bereikt. Slechts 24% van het budget is gebruikt. Dit komt niet doordat er geen behoefte aan is. Dit komt door onbekendheid over deze mogelijkheid bij veel inwoners met een minimum inkomen. Toch groeit in onze gemeente 1 op de 25 kinderen op in armoede. Toch kunnen te veel meisjes en vrouwen maandelijkse hygiëneproducten niet betalen. Toch heeft de Voedselbank te veel cliënten. Toch is de verwachting dat door de gigantisch oplopende energiekosten steeds meer inwoners een beroep moeten gaan doen op de schuldhulpverlening. Bij de strategische heroriëntatie is afgesproken dat de minima zoveel mogelijk worden ontzien. De noodzakelijke bezuinigingen gaan hoe dan ook de minima raken. Ik hoop van harte dat bij de voorjaarsrapportage zal blijken dat dat mee gaat vallen. De PvdA wil echter ook dat het college proactief te werk gaat. Zoek de mogelijkheden om de minima zoveel mogelijk te ontzien. Dat kan door, samen met de gesubsidieerde organisaties, te zoeken naar mogelijkheden activiteiten zoveel mogelijk in stand te houden en de toegankelijkheid voor minima te waarborgen. Daarom dienen we 2 moties in die tot doel hebben mensonterende situaties tegen te gaan.
- De motie ‘Menstruatiearmoede’ roept het college op een onderzoek uit te voeren naar menstruatiearmoede in Haarlemmermeer. Persoonlijke hygiëne is zeer belangrijk voor een goede gezondheid. Na onderzoek door Plan International gaat het landelijk om 10% van de vrouwen.
- De motie ‘Proactieve aanpak energiearmoede’ vraagt om het ontwikkelen van een multidisciplinaire aanpak voor het tegengaan van energiearmoede. We moeten echt voorkomen dat inwoners òf in de schuldhulpverlening terecht komen, òf van energie worden afgesloten zodat ze letterlijk in de kou zitten.
