Erfpacht in Haarlemmermeer

Is erfpacht nog wel van deze tijd? Het woord klinkt ouderwets, en dat is het ook. Op 10 januari 1824 is de erfpacht wet in werking getreden. In 2013 zijn er nog steeds voor- en nadelen aan erfpacht ten opzichte van eigendom. In Haarlemmermeer wordt erfpacht gebruikt als middel om financiering van gebouwen makkelijker te maken.

Erfpacht is het huren van een stuk grond, voor langere tijd. Meestal voor 49 of 99 jaar. De rechten van de erfpachter zijn vrijwel gelijk aan die van de eigenaar van grond. Er kan landbouw op bedreven worden, of een huis of iets anders op gebouwd worden. Op dezelfde manier is bijvoorbeeld het bestemmingsplan geldig, of milieuregels.

Gemeentes hebben ooit erfpacht ingevoerd om meer regie en zeggenschap te kunnen voeren over de inrichting van hun gebied. Maar ook particuliere beleggers en eigenaars kunnen grond in erfpacht aanbieden. Schiphol doet dat in Haarlemmermeer. De grond onder het CitizenM hotel, direct naast de terminalgebouwen, is uitgegeven voor 40 jaar. Na afloop  van de contractperiode moet dit verlengd worden of het hotel moet worden gesloopt om plaats te maken voor andere activiteiten van Schiphol.

Het voordeel van erfpacht kan zijn dat een vastgoed investering lager is omdat de grond niet hoeft te worden gekocht. Natuurlijk moet wel een jaarlijkse canon (huur) worden afgedragen, die overeenkomt met de jaarlijkse rente die men had moeten betalen bij koop. Nadeel is dat het verlengen van de erfpacht ongewis is: hogere erfpacht kan opeens worden vastgesteld als de erfpachttermijn afloopt. In Haarlemmermeer hebben we dat meegemaakt met een aantal huizen op grond van het Hoogheemraadschap. Na jaren van (erg) lage erfpachtcanon werd deze opeens fors verhoogd bij het verlengen van de erfpacht contracten. De bewoners vonden het niet eerlijk  om opeens zulke hoge kosten te krijgen.

De gemeente kan erfpacht inzetten als de afnemer dat graag wil, bijvoorbeeld om bouwen mogelijk te maken. Wel zie je dat financiering van een gebouw op erfpacht weer moeilijker wordt gemaakt door de banken, waardoor dit niet veel gebeurt. Erfpacht kan ook een middel zijn in een openbaar gebied waar de gemeente de regie over de inrichting wil behouden. Zoals in Park 21; hier gaan wellicht faciliteiten (koffiehuis, restaurant) worden gerealiseerd door marktpartijen op de grond van de gemeente. Maar dat zijn uitzonderingen: in het algemeen zal de gemeente geen grond in bezit willen houden, en wordt de bouwer eigenaar van de grond. De gemeente voert voldoende regie door structuurplannen, bestemmingsplannen en andere sturende regels op te stellen.