Verbetering, nu en in de toekomst.
Het licht aan het eind van de tunnel is er, zo valt te lezen in de beschouwing over ruim 4 jaar als wethouder Wonen die Tom Horn van de PvdA heeft opgesteld.
Toen Horn in 2014 als wethouder startte waren er, als gevolg van de financiële crisis in de jaren daarvoor, bijna geen huizen gebouwd. Het tekort liep snel op, mede omdat er nieuwe groepen woningzoekende bijkwamen. Als voorbeeld geeft wethouder Horn het groot aantal scheidingen dat zich in Haarlemmermeer voltrok. Daarnaast werd de taakstelling voor het huisvesten van statushouders groter, met als gevolg dat de provincie toezicht hield.
Met onorthodoxe maatregelen als de Estafette en Etta Palmstraat en de belofte “geen kinderen op straat “ is de wethouder aan de slag gegaan. Tevens werd er hard gewerkt om een aantal grote woningbouwprojecten van start te laten gaan en werd er ook naar inbreimogelijkheden in de wijken en kernen van onze polder gezocht.
Het credo werd: Bouwen, bouwen en nog eens bouwen. Door projectontwikkelaars maar ook door de corporaties. Het is gelukt om een tweede, kapitaalkrachtige grote corporatie onze gemeente binnen te krijgen, meldt Wethouder Horn.
De uitdaging blijft, de bouw van sociale huurwoningen loopt achter en het is dan ook fijn dat er met een project als Hyde Park in Hoofddorp 760 van de 3800 te realiseren woningen als sociale huurwoningen opgeleverd worden.
We zijn er nog lang niet, maar de maatregelen die we hebben genomen leiden tot verbetering. Nu en in de toekomst: aldus wethouder Tom Horn.
++++++++++++++++++++++++++++
Terugblikken op ruim vier jaar portefeuille Wonen
WONINGNOOD IN HAARLEMMERMEER
Toen ik in april 2014 wethouder Wonen werd, was het einde van de banken- en huizencrisis in zicht. Er werden op dat moment bijna geen woningen in Haarlemmermeer gebouwd, ondanks het goede werk van mijn voorganger Jeroen Nobel (PvdA) om de woningbouw in Tudorpark in Hoofddorp-Zuid gaande te houden en die in de Nieuwe Kom in Nieuw-Vennep vlot te trekken. Aan het einde van de crises nam het aantal (v)echtscheidingen toe. Omdat de huizenmarkt zich langzaam herstelde, kwamen er daarom in die zomer plotsklaps veel moeders met hun minderjarige kinderen op straat te staan. De echtscheiding was soms al eerder uitgesproken, maar zolang de woning niet kon worden verkocht, bleven moeder en kinderen daar wonen.
Woningen in Tudorpark in Hoofddorp-Zuid
Geen kinderen op straat
In de zomer van 2014 stonden deze moeders ineens op straat en meldden ze zich massaal bij de gemeente voor hulp. De gemeente bezit echter zelf geen woningen en bouwt ze evenmin. Maar kinderen op straat, in een auto of onder de spreekwoordelijke brug laten slapen, was geen optie. Als wethouder Zorg, Welzijn en Wonen voelde ik die verantwoordelijkheid. Los van de primaire verantwoordelijkheid van beide ouders, werd mijn motto dat ik meerdere malen in de gemeenteraad heb herhaald: “Zolang ik wethouder ben, slapen er hier geen minderjarige kinderen op straat!” Toentertijd hebben we anti-kraak-woningen ingezet om de eerste nood te lenigen, maar dat was bepaald niet voldoende.
Mid-stay accomodatie Estafette
Al vrij snel ontstond het idee dat we een zogenaamde ‘mid-stay’ accommodatie nodig hebben om deze jonge gezinnen tijdelijk op te vangen. Een plek waar ze, na een (v)echtscheiding tot rust kunnen komen en hun leven weer op orde kunnen brengen. Het duurde even, maar inmiddels laat de wet een tijdelijk contract van twee jaar toe. Samen met Ymere hebben we diverse mogelijkheden onderzocht en uiteindelijk gevonden in het ombouwen van een afgeschreven noodgebouw van een middelbare school in de VINEX-wijk Floriande. Deze mid-stay accommodatie met de naam ‘Estafette’ is er gekomen met ruimte voor 18 eenoudergezinnen. Nu werken we hard aan maatregelen om in deze proef doorstroming te bewerkstelligen, want daarmee kunnen we het uiteindelijke doel behalen. Niet voor niets heeft Ymere de naam ‘Estafette’ gekozen.
De mid-stay accommodatie Estafette in Hoofddorp-Floriande
Huisvesting van statushouders
Ondertussen was er een ander groot probleem op mijn bordje gekomen: de huisvesting van statushouders in Haarlemmermeer liep fors achter bij de stijgende aantallen. Door de beperkte doorstroming op de sociale woningmarkt haalden we jaar in jaar uit de wettelijk opgelegde aantallen niet en dat betekende dat de Provincie als toezichthouder zich ermee dreigde te bemoeien en zo nodig woningen zou vorderen. Ik maakte een plan van aanpak en moest elk kwartaal op de koffie komen bij de verantwoordelijke bestuurder. Het waren geen gemakkelijke gesprekken. De woningmarkt in dit deel van het land (en met name in de regio Amsterdam) zit muurvast. De schaarste is zo groot dat slechts urgenten (woningzoekenden met een urgentieverklaring) voor een betaalbare huurwoning in aanmerking komen. Ik heb toen tevergeefs, o.a. via een interview en column in Binnenlands Bestuur alsmede deelname aan een werkconferentie, een landelijke discussie aangezwengeld om meer statushouders in krimpgebieden te huisvesten.
Gebrek aan sociale huurwoningen
Het gebrek aan sociale huurwoningen deed zich aldus zwaar gelden. Sowieso hebben we in Haarlemmermeer relatief weinig sociale huurwoningen en door wettelijke inkomenseisen werd het verhuizen voor bewoners moeilijk gemaakt, waardoor er weinig mobiliteit is. Woningcorporaties kregen een forse verhuurdersheffing voor hun rekening, waardoor er veel minder geld overbleef voor nieuwbouw. En onze enige algemene corporatie Ymere mocht vanwege haar schuldenlast van de toezichthoudende autoriteit niet meer lenen om de nodige woningen te bouwen. De gemeente heeft toen maatschappelijk vastgoed van Ymere teruggekocht om de zo gewenste sociale huurwoningen in Nieuw-Vennep te laten bouwen.
Eigen Haard bouwt 225 betaalbare huurwoningen op Lincolnpark
Onverstandige motie
Tot overmaat van ramp werd ik geconfronteerd met de effecten van de breed gedragen motie uit 2012 om Ymere 1000 (van de 13 duizend) huurwoningen te laten verkopen. Alleen GroenLinks en PvdA stemden toen tegen deze zeer onverstandige motie omdat daarmee de krapte op de sociale huurmarkt werd verergerd. Overigens wordt door enkele raadsleden, die toen voor deze motie hebben gestemd, voortdurend het beeld geschapen dat meer dan de helft van de vrijkomende sociale huurwoningen aan statushouders wordt gegeven, terwijl dat in werkelijkheid gemiddeld niet meer dan 15% is geweest. Overigens stond voor mij altijd vast dat minimaal de helft van de vrijkomende woningen voor regulier woningzoekenden beschikbaar moest zijn.
Flinke uitdaging
Er waren dus diverse groepen die moesten worden bediend met de weinige woningen die vrijkwamen: urgenten (zowel medisch als sociaal), spoedzoekers (eenoudergezinnen met dreigende dakloosheid), jongeren als starters op de woningmarkt en statushouders vanwege de wettelijke en morele verplichting om hen te huisvesten. Een flinke uitdaging met de gemeenteraad, inwoners en de Provincie in je nek! Via prestatie-afspraken met Ymere hebben we gepoogd om een begin van een oplossing te maken. Bijbouwen is verreweg de meest effectieve oplossing, maar de huizenmarkt was nog niet helemaal hersteld.
Onorthodoxe maatregelen
Om uit deze immense opgave te komen zijn we gestart met zogenaamde ‘onorthodoxe maatregelen’, waarvan de eerdergenoemde mid-stay accommodatie er één was. Daarnaast ook het aanstellen van een woningloods, die op zijn fiets door de polder reed en eigenaren van leegstaande kantoren (en daar waren er veel van in die tijd…) rechtstreeks aansprak en zonodig hielp om een transformatie naar woningen mogelijk te maken. Een succesvol traject, waarvan de ombouw van het voormalige Vestia-kantoor in Hoofddorp tot jongerenhuisvesting er eentje is. Maar ook de transformatie van een oud kantoor en een oude school in Hoofddorp tot onzelfstandige eenheden, waar statushouders werden geplaatst, sommigen in afwachting van gezinshereniging. Later hebben we ook, met toestemming van de raad, een leegstaand ggz-pand aangekocht en deze omgebouwd tot woningen, zowel voor spoedzoekers als voor statushouders. Om de verhouding in balans te houden, had ik de raad toegezegd dat tenminste de helft van het aantal tijdelijke woningen aan spoedzoekers zou worden verhuurd.
Een tweede corporatie
Tevens had ik mijn kaarten gezet op het binnenhalen van een tweede, kapitaalkrachtige corporatie binnen onze gemeente. En dat is gelukt: na een aantal gesprekken heeft Eigen Haard zijn goedkeuring gegeven aan woningbouw in onze polder, maar helaas (voorlopig?) niet zuidelijker dan Hoofddorp. Zo gaat Eigen Haard bouwen op Lincolnpark in Hoofddorp, één van de laatste stukjes grond in gemeentelijk bezit, te beginnen met 225 betaalbare woningen en appartementen tot de aftoppingsgrens (de grens tot waar je huurtoeslag krijgt). Net die categorie woningen die bedoeld is voor mensen met een lager inkomen die huurtoeslag nodig hebben. En ook Ymere doet een extra inspanning bovenop de geplande investeringen door 90 woningen in diezelfde categorie te bouwen. Momenteel zijn er in Hoofddorp zestig in aanbouw.
Ymere bouwt tijdelijke betaalbare huurwoningen in Hoofddorp
Sociale huurwoningen bij transformatie en inbreilocaties
Mede als gevolg van de crisis werden er steeds meer plannen gemaakt voor het ombouwen van leegstaande kantoren tot woningen en het bouwen op inbreilocaties (kleine stukjes tussen andere bebouwing). Om op die plekken eveneens sociale woningbouw te realiseren, hebben we ons beleid aangescherpt zodat het uitgangspunt bij onderhandelingen met ontwikkelaars is vastgesteld: minstens 30% moet sociale huur zijn. Daarnaast stimuleren we met deze maatregelen dat ontwikkelaars 10% middeldure huur bouwen, want die categorie woningen (veelal appartementen) met een huur tussen 700 en 900 euro per maand, is hard nodig voor de doorstroming uit sociale huur en voor diegenen die vanwege hun inkomen wettelijk geen recht hebben op een sociale huurwoning. Een klinkend succes van de aanscherping van dit beleid is bijv. de transformatie van Beukenhorst-Zuid in Hoofddorp tot Hyde Park: 3800 woningen met twintig procent sociaal, tien procent goedkope koop en tien procent middeldure huur.
Hyde Park in ontwikkeling op bedrijvenlocatie Beukenhorst-West in Hoofddorp
Versnelling van de woningbouw
Om ook zeker te zijn van woningbouw op de langere termijn, heb ik samen met mijn collega van Ruimtelijke Ordening ingezet op de versnelling van de woningbouw. Een lastige opgave omdat de gemeente nauwelijks nog grond bezit en we dus afhankelijk zijn van de vele projectontwikkelaars die zich al vele jaren geleden een grondpositie hebben verworven. We hebben van de gemeenteraad extra geld gekregen voor additionele ambtelijke capaciteit om de geplande extra 20.000 woningen versneld te ontwikkelen. En omdat daarvan ook weer dertig procent sociaal dient te zijn, worden in de loop van het volgend decennium ongeveer zesduizend extra sociale huurwoningen versneld aan de voorraad toegevoegd. Een mooie prestatie, want daarmee gaat het totaal van circa veertien- naar twintigduizend sociale huurwoningen in onze gemeente! Daarbij is het goed dat er in alle categorieën woningen worden bijgebouwd, dus naast huurwoningen ook goedkope en duurdere koopwoningen. Dat is immers de enige manier om iets aan de woningnood te doen.
Zuiderhoeven aan de Bennebroekerweg in Hoofddorp-Zuid
Aantrekkende woningmarkt
In de loop van de afgelopen vier jaar is de huizenmarkt weer aangetrokken. Steeds vaker moest ik laarzen, een witte lakjas en een helm aantrekken om een eerste paal te slaan. Ik deed dat immer met groot plezier. Ondertussen is de markt nu overspannen geraakt en is er zelfs een groot tekort aan materialen en vakmensen ontstaan. Maar het belangrijkste nieuws is dat er weer woningen worden opgeleverd: in de jaren 2018 en 2019 komen er naar verwachting bijna 2600 woningen in Haarlemmermeer beschikbaar!
Tenslotte
De vraag rest: laat ik de Haarlemmermeerse woningmarkt goed achter? De tijd zal het leren, maar er wordt weer flink gebouwd, de doorstroming komt op gang, de versnelling van de woningbouw ligt voor diverse locaties op de tekentafel, er zijn extra voorzieningen voor eenoudergezinnen die tussen wal en schip dreigen te raken en de achterstand in de taakstelling voor het huisvesten van statushouders is ingelopen. De woningnood, die in het afgelopen decennium is ontstaan door de vele wettelijke maatregelen en de crises, kun je echter niet in vier jaar oplossen. Maar de vele maatregelen die we hebben genomen, leiden tot verbetering, nu en in de nabije toekomst!
Tom Horn, oktober 2018
